Galileo vs. Igrexa Católica redux (VII): Balanzas

[Esta é unha tradución adaptada do artigo orixinal de 8 de outubro de 2013 Galileo vs. Iglesia Católica redux (y VII): Balanzas, de César Tomé López, que pode lerse nesta ligazón.]

[O artigo previo da serie é Galileo vs. Igrexa Católica redux (VI): Visións.]

Antes de afrontarmos as conclusións da nosa exploración da interacción entre Galileo e a Igrexa católica, quizais sexa conveniente que repasemos algunhas ideas que fomos atopando nos capítulos anteriores da serie e que serán relevantes para o que segue.

En primeiro lugar, o tempo. En Antecedentes vimos como a Igrexa católica, no século xvii, tiña unha dilatada historia de tolerancia (tolerancia non significa aceptación) coas novas descubertas científicas. As de Galileo chegaron nun momento no cal a Igrexa era menos tolerante do que podería ser noutras circunstancias debido á Reforma protestante.

Galileo vs. Igrexa Católica redux (VI): Visións

[Esta é unha tradución adaptada do artigo orixinal de 1 de outubro de 2013 Galileo vs. Iglesia Católica redux (VI): Visiones, de César Tomé López, que pode lerse nesta ligazón.]

[O artigo previo da serie é Galileo vs. Igrexa Católica redux (V): Reconvención.]

Con todo o que xa exploramos nesta serie podemos ver que o debate entre Galileo e a Igrexa católica, no que atangue á filosofía da ciencia (e non á socioloxía), se reduce a dúas cuestións. A primeira é se Belarmino estaba a tratar realmente a visión xeocéntrica como non falseable; talvez conveña lembrar que a falseabilidade non é unha característica intrínseca das hipóteses, senón a actitude coa que se tratan as ditas hipóteses. A segunda, intimamente relacionada coa primeira, é que, mesmo recoñecendo ambas as partes a existencia e validez das mesmas probas (Escrituras e observacións), a discusión se reduce a decidir que probas pesan máis; lembremos tamén que non se deduce necesariamente, de ningunha das observacións de Galileo, a certeza da visión heliocéntrica. Ambas as cuestións ilustran problemas recorrentes no desenvolvemento da ciencia, de aí o interese en reflexionarmos sobre elas.

Vexamos, cun pouco máis de profundidade, os puntos de vista de Galileo e Belarmino.

Galileo vs. Igrexa Católica redux (V): Reconvención

[Esta é unha tradución adaptada do artigo orixinal de 24 de setembro de 2013 Galileo vs. Iglesia Católica redux (V): Reconvención, de César Tomé López, que pode lerse nesta ligazón.]

[O artigo previo da serie é Galileo vs. Igrexa Católica redux (IV): Venus.]

Cristovo Clavio.

As descubertas de Galileo co telescopio que vimos nas dúas últimas entregas desta serie (III e IV) foron recibidas, como é lóxico, como algo realmente asombroso e revolucionario e, en pouco tempo, converteron a Galileo nun dos filósofos naturais (o que hoxe chamariamos «científicos») máis coñecidos do seu tempo.

Galileo publicou os seus descubrimentos entre 1610 e 1613 e nestas publicacións adoptaba unha interpretación, a heliocéntrica, como a correcta, aínda que, como xa vimos, ningunha das súas observacións por si mesma ou en conxunto permitía asegurar con certeza que interpretación era a correcta. Quizais sexa importante lembrarmos que, cando Galileo publica os seus achados, a hipótese heliocéntrica de Copérnico se ensinaba nas universidades desde había 70 anos; iso si, como un mero artificio matemático para alixeirar algo os complexos cálculos asociados ao sistema de Tolomeo. É dicir, como veremos decontado, a diferenza está en que, fronte a este instrumentalismo, Galileo toma a hipótese heliocéntrica cunha actitude realista.